ÇOCUKLARDA MEVSİMSEL ALERJİLER
Mevsimsel allerjilerin başlıca belirtileri burun akıntısı, burun tıkanıklığı, hapşırık, burun, damak ve boğazda kaşıntı, gözlerde kızarıklık ve sulanma, öksürük ve nefes darlığıdır. Bazı çocuklarda koku ve tat duyusunda azalma, burun tıkanıklığına bağlı horlama ve uyku bozukluğu da eşlik eder. Belirtiler genellikle her yıl belirli zaman diliminde sürekli tekrarlar.
İklim değişikliği nedeniyle semptomların normalden daha erken ve daha geç de ortaya çıkabileceği de unutmamalıdır.
Her çocuğun aynı şeylere allerjisi yoktur. Bu nedenle mevsimsel alerjiler çocuklarda farklı farklı görünebilir. Onları doğru şekilde tedavi etmek için tetikleyicilerin ne olduğunu bilmek önemlidir
Bu nedenle, ayrıntılı muayene ve öykü şarttır ve allerji testleri ve kan testleri ile de tanı desteklenir.
Şikâyetleri önlemenin en iyi yolu allerjenlerden kaçınmaktır. Polenlerin yoğun olduğu yerlerde park ve bahçelerde az zaman geçirmek, gündüz evde camları kapalı tutmak, eve gelince çocuklara duş aldırmak yararlı olabilir. Esintiler ve açık pencereler, alerjilerin alevlenmesine neden olabilecek istenmeyen polenlere maruziyeti arttırır.
FİZİK MUAYENE VE BULGULAR
Ailelerden ayrıntılı öykü alınması bahar allerjisi tanısının konulmasında en önemli basamaktır. Fizik muayene bulguları ve ayrıntılı bir hikaye alınması ile genellikle bahar alerjilerinin tanısı konulabilir. Ancak rinit tanısını kesinleştirmek veya ayırıcı tanı yapabilmek için bazı laboratuar testlerine gereksinim duyulabilir. Bu testler aynı zamanda spesifik allerjene karşı korunma tedavisinde yararlı olabilir. Semptomların periyodik olması, bu semptomların bazı ortamlarda ve zamanlarda ortaya çıkıp bazen de kaybolması hastalığın özelliklerindendir. Çocuğun ev, okul ve kreş ortamının durumu, ailede alerjik bireylerin olup olmadığı mutlaka sorgulanmalıdır.
Başka allerji bulguları varsa onlar da araştırılmalıdır. Nazal muayene yapıldığında konkalarda ödem ve hipertrofi saptanabilir. Burun mukozası genellikle soluk mavi-pembemsi bir renkte görülmesine karşın, hiperemik görünümde de olabilir. Nazal kavitede saptanan açık renkli şeffaf ya da koyu mukoid veya sarı-yeşil pürülan akıntılar hem bahar alerjisinde hem de tüm rinitlerde görülebilir.
Muayenede alt göz kapağı cildinde koyu daireler şeklinde başlayıp zamanla kalıcı pigmentasyona dönüşen görünümle karakterize olan alerjik pırıltı (shiners) ve yine alt göz kapağında beliren küçük yarım ay şeklindeki çizgiler bahar allerjisi için spesifiktir. Çocuklarda mevsimsel allerjinin sık görülen belirtisi allerjik selamdır. Allerjik selam, burun kaşıntısını gidermek ve burun solunumunu rahatlatabilmek için istem dışı olarak avuç içi ile burun ucunu yukarıya doğru bastırılmasıdır. Bu hareketin sık tekrarlanması zamanla burun sırtında buruşmaya yol açar. Mevsimsel allerjiye eşlik eden hastalıklar effüzyonlu otitis media, sinüzit ve uyku bozukluklarıdır.
TANI :
1-Allerji Testleri
-Deri Testleri
-İn Vitro Testler: Kandaki spesifik Ig E değerlerini ölçebilen testlerdir.
2-Provokasyon Testleri
Allerjen maddenin giderek arttırılan dozuna karşı nazal mukozada oluşan değişiklikler ve ortaya çıkan semptomlar incelenir.
3-Nazal Sitoloji
Nazal sekresyonlarda eozinofili araştırılmasıdır.
4-Kanda Eozinofili ve Total Serum Ig E Seviyesi
Her iki parametrenin de alerji tanısında sınırlı bir yeri vardır. Ig E değişik nedenlerden dolayı yükselebildiğinden sadece Ig E seviyesini ölçerek alerji tanısını koymak yanlıştır. Alerjik rinitli hastaların % 35-50’sinde serum Ig E değeri normal düzeylerde iken atopik olmayan normal grupta % 20 oranında serum Ig E düzeyinde artış saptanmıştır
TEDAVİ
Mevsimsel çocuklarda tedavisi iyi bir aile- çocuk- hekim ilişkisi kurularak sabırla sürdürülecek olan uzun bir süreçtir.
Her zaman spesifik alerjeni ortaya koymak mümkün olmayabilir veya birden çok alerjen etken olarak karşımıza da çıkabilir. Alerjenden korunmanın mümkün olmadığı bu durumlarda diğer tedavi yöntemleri gündeme gelir.
Tedavide allerjenlerden korunmanın yanı sıra (tedavinin temeli sorumlu alerjenden korunmaya dayanır.) antihistaminikler ve lökotrien antagonistleri önemli İmmünoterapi - alerji iğneleri veya tabletleri semptomlarınızın şiddetini büyük ölçüde azaltabilir. Alerji aşıları ve tabletler, bahar alerjisi olan bazı çocuklarda astım gelişimini de önleyebilir.
Bazen çocuklarda tercih edilen özellikle de burun tıkanıklığını gidermeye yardımcı olduğu için popüler olan psödoefedrin içeren ilaçların kullanılması doğru değildir. Uykusuzluk, iştahsızlık, sinirlilik ve kalp çarpıntısı gibi yan etkilere sahiptir
1. Alerjenden Korunma ve Çevre Kontrolü
Polen alerjilerinin kontrolü mevsimsel oldukları ve tespit edilebildikleri için ev içi allerjenlerine göre daha kolaydır. Ancak hastaların kısıtlanması kolay olmamaktadır. Polen mevsimlerinde pencerelerin kapalı tutulması, hava filtrelerinin kullanılması, özellikle sabahları açık havada gezilmemesi, dışarıdan eve girildiğinde elbiselerin değiştirilmesi ve duş alınması daha az polen miktarına maruz kalınmasını sağlayabilir.
2. Medikal Tedavi
Uzun süre kullanımlarında sistemik yan etkilerinin veya nazal mukoza atrofisinin görülmemesi avantajı olan topikal nazal steroid spreyler alerjik rinitin tedavisinde çocuklarda 2 yaşından önce kesinlikle kullanılmamalıdır . 2 yaş sonrası doktor öneri ve kontrolü olduğu taktirde kullanılabilir. Alerjik rinitlerin tüm semptomları üzerinde düzeltici etkisi vardır ve 5-7 gün sonra bu etkiler görülmeye başlanır. Bu nedenle ilk günlerde bir antihistaminikle kombine edilmesi hastalarda daha erken rahatlama sağlayabilir.
Antihistaminiklerin kullanımı bahar allerjisi semptomlarından hapşırma, göz ve burun kaşıntısı ve burun akıntısına etkili olup burun tıkanıklığına fazla etkili değildirler.
Birinci kuşak antihistaminikler oldukça etkili olmalarına karşın uyku haline yol açması nedeniyle İkinci kuşak antihistaminikler tercih edilmelidir. Bu ilaçlara örnek olarak setirizin, hidroksizin, feksofanadin ve loratidin sayılabilir.
Çocuklarda özellikle ilk kuşak antihistaminler okul başarısını etkileyebilir. Aktif gelişim dönemlerinden dolayı sistemik kortikosteroid ve dekonjestanların kullanımından kaçınmakta yarar vardır.
Medikal tedaviden uygun preparat tercihi için kullanılan ilaçların semptomlarına olan etkisi göz önünde bulundurulmalıdır.
Uygulanan ilaç tedavilerinin yetersiz kaldığı, şiddetli semptomlarla seyreden, nazal polipozisle birlikte olan olgularda sistemik steroidlerin kullanımı gerekebilir. Tedavide hiçbir zaman birinci seçenek olmamalıdır.
Lökotrien Antagonistleri
Astım ve bahar allerjisi gibi iki hastalığın birlikte bulundukları durumlarda uygun bir tedavi seçeneği olabilirler.
İmmünoterapi (İT) alerjik hastalarda temas edildiğinde semptomlara yol açan alerjen aşılarının giderek artan dozlarda uygulanmasıdır. İT için mutlak endikasyon venom alerjisidir. Bahar allerjisi ve astım gibi hastalıklar için relatif endikasyondur.
• İlaç tedavisi semptomları kontrol etmede yetersiz kalıyorsa yada istenmeyen yan etkiler oluştu ise
• Alerjen eliminasyonu semptomları kontrol etmede yetmiyorsa
• En az iki mevsim yada altı ay süren rinit hikayesi varsa
• Hasta immunoterapiye uyum sağlayabilecek ise tercih edilebilir .
Anaflaktik şok immünoterapinin en önemli komplikasyonudur. Bu nedenle immünoterapinin deneyimli uzman kişilerce yapılması şarttır.
Pediatrik yaş grubunda semptomlar kontrol altına alınmaz ise konsantre olmayı etkileyerek öğrenme güçlüğü yaratabilir.Nazal konjesyon yani burun tıkanıklığı, uyku kalitesini düşürerek gün boyu halsizlik ve sersemliğe neden oluyor. Ayrıca ağızdan nefes almak toz ve mikroorganizmaların süzülerek tutulmasını da engel oluyor ve hastalıklara davetiye çıkarır. Bahar allerjisi yine primer olarak kognitif fonksiyonlarda bozulmaya neden olabilir .
Yapılan çalışmalar mevsimsel çocukların % 38’e astım eşlik etmekte iken astımlıların % 78’de allerjik rinit semptomları bulunmaktadır. Ayrıca bu hastaların sinüzit, ÜSYE, efüzyonlu otitis media ve nazal polip sıklığı daha fazladır.
Bahar Alerjisi Nasıl Önlenir?
• Polenin yoğun olduğu sabahın erken saatlerinde açık havada kalma sürenizi sınırlayın.
• Araç ile seyahat ederken camları kapalı tutup gerekirse klimadan faydalanın.
• Özellikle onlar uyurken pencerelerinizi kapalı tutun.
• Dışarıdan geldiğinizde hemen duş aldırın ve kıyafetlerini yıkayın
• Çamaşırlarınızı kurutmak için dışarıya asmayın kurutucu kullanın
• Rüzgarlı havalarda dışarıda olmaktan kaçının.
• Onlar dışarıda iken uzun kollu kıyafetler, güneş gözlüğü ve şapka gibi aksesuarlar kullanarak korunun
• Toplu taşımada pencere ve kapı önlerine oturtmayın
Dr. Efsun Sızmaz
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
Uyku ve Beslenme Danışmanı
Aile Danışmanı
Profesyonel Öğrenci Koçu